W początkach 1941 r. na polecenie Wehrmachtu, około 2 kilometrów na wschód od Stalagu XB Sandbostel stworzono cmentarz obozowy. Największą grupę spoczywających tu osób stanowią jeńcy radzieccy, których chowano w mogiłach zbiorowych. Tu spoczywają również jeńcy polscy, którzy zostali osadzeni w stalagu po upadku powstania warszawskiego. Oprócz tego jeńcy włoscy, francuscy oraz około 3000 więźniów obozów koncentracyjnych, wypędzonych z Neuengamme w tzw. marsz śmierci.
Po wyzwoleniu – latem 1945 r. radziecka administracja wojskowa zarządziła budowę pomnika upamiętniającego ofiary pochodzące z krajów ZSRR. A tuż obok, w północno-wschodniej części cmentarza Polacy postawili pomnik ku pamięci zmarłych 33 towarzyszy niewoli. Na podwyższeniu w postaci schodków z cegły klinkierowej ustawiono sześciokątną stelę ze stylizowanym polskim orłem oraz niewielką tablicę z inskrypcją w języku polskim: 1939-1945/Tu leżą nie doczekawszy Polski […]/ Śpijcie spokojnie w Panu! My zaniesiemy wasze [czyny] Ojczyźnie i Narodowi 1939-1945”. Groby Polaków znajdowały się przed pomnikiem, po lewej i prawej stronie centralnej drogi dojazdowej. W 1956 r. ustawiono na nich kamienne krzyże z danymi personalnymi.
Więźniów obozów koncentracyjnych z tzw. marszu śmierci początkowo pogrzebano w mogiłach zbiorowych w okolicach stalagu. Pierwszej reorganizacji cmentarza dokonano w 1949 r. kiedy to skomasowano groby jeńców radzieckich. Kolejna przebudowa miała miejsce w latach 1954-56. Wtedy to przeprowadzono ekshumacje ciał więźniów obozów koncentracyjnych i dokonano ponownego ich pochówku na terenie byłego cmentarza stalagowego. Teren ten przebudowano, zdemontowano polski (groził zawaleniem) i sowiecki pomnik, a w ich miejsce ustawiono wysoki krzyż w centralnej części wzniesienia, który z lewej i prawej strony okalają mniejsze stele oraz ustawiono stylizowaną prezentację biblijnej Grupy Ukrzyżowania na Golgocie.
Obecnie w lewej części znajdują się - 4 zbiorowe mogiły jeńców sowieckich. Zmarli spoczywają w 70 rzędach masowych grobów. Ich dokładna liczba do dziś nie jest znana. Szacunki mówią o od 8 000 do 50 000, oraz około 100 pojedynczych grobów jeńców jugosłowiańskich i innych nieznanych narodowości. W prawej części cmentarza: - ok. 70 pojedynczych grobów jeńców wojennych polskich i nieznanych narodowości; - 2397 pojedynczych grobów niezidentyfikowanych więźniów obozów koncentracyjnych; - 41 nieznanych więźniów obozów koncentracyjnych ekshumowanych z masowego grobu niedaleko Brokel w 1963 r.
Od 1946 r. za ich opiekę nad cmentarzem odpowiada kraj związkowy Dolna Saksonia, a od 1973 roku cmentarzem w imieniu państwa opiekuje się gmina Sandbostel.
Przyjmuje się, że spoczywa tu 33 jeńców polskich, jednak liczba ta może być większa. Części zmarła w stalagu a brak jest jakichkolwiek informacji gdzie zostali pochowani. Osoby te zostały uwzględnione na liście zamieszczonej poniżej. .
Adres cmentarza: Sandbostel, Dolna Saksonia
Beverner Str. 24
27446 Sandbostel
GPS: 53.410343,9.138580
Administrator cmentarza: Gedenkstätte Lager Sandbostel,
www.stiftung-lager-sandbostel.de/,
Greftstraße 3, 27446 Sandbostel,