Grossbeeren – Gedenkstätte

Friedhofsbeschreibung

Direkt neben dem örtlichen Friedhof, in der Mulde einer ehemaligen Kiesgrube, befindet sich ein Friedhof für fast 1.300 Opfer des Zweiten Weltkriegs sowie eine Gedenkstätte vom Arbeits- und Erziehungslager (AEL) und vom Gestapo-Durchgangslager in Großbeeren. Gleichzeitig ist dies eine Gedenkstätte für Opfer des Außenlagers Stalag III D - Kommando 82/562, einem Lager für sowjetische Kriegsgefangene, in dem zwischen Ende 1941 und Ende 1942 mehr als 1.200 Menschen ums Leben kamen.
Das AEL in Großbeeren unterstand dem AEL Wuhlheide und war von 1942 bis 1945 in Betrieb. Rund 25.000 Häftlinge, vor allem Russen, Polen, Franzosen und Tschechen, waren dort inhaftiert.
Bei dem Lager handelte es sich in erster Linie um ein Straflager für ausländische Zwangsarbeiter, aber auch für Deutsche, die als billige Arbeitskräfte beim Bau von Eisenbahnen, Bunkern, Abwassersystemen, Straßen und Wegen, in der Rüstungsindustrie und saisonal auf Großbetrieben in der Umgebung eingesetzt wurden.
Rund 1.300 Menschen überlebten die Schikanen, den Hunger und die Überarbeitung in diesem Lager nicht. Die ersten 200 Toten wurden unter der Friedhofsmauer begraben, wo sich heute ein Teil ihrer Gräber und eine Gedenktafel befinden. Spätere Opfer wurden in Massengräbern in einem Graben auf dem Gelände der ehemaligen Kiesgrube beigesetzt.
Nach Ende des Krieges, Ende der 1940er Jahre, wurden auf dem Gelände ein Friedhof und eine Gedenkstätte eingerichtet. In den 1990er Jahren nahm das Gelände seine endgültige Form an. Die am Denkmal platzierten Gedenktafeln mit Inschriften erinnern an die Opfer von Faschismus und Militarismus, unter anderem an sowjetische, polnische, französische, niederländische, deutsche und belgische Antifaschisten. Vor dem Denkmal sind Tafeln mit Informationen über die 1.289 Opfer aus 25 Ländern angebracht, die hier und auf dem benachbarten Friedhof ruhen. Auf beiden Seiten der zum Denkmal führenden Allee wurden Bronzetafeln mit den Namen der Opfer angebracht.
Die Gräber von etwa 1.200 namentlich bekannten sowjetischen Kriegsgefangenen aus einem Lager, das sich in unmittelbarer Nähe des Arbeitserziehungslagers befand, sind bis heute nicht gefunden worden. Es ist davon auszugehen, dass auch diese Menschen in der ehemaligen Kiesgrube begraben wurden.

Kontaktdaten

Friedhofsadresse : Grossbeeren, Brandenburg
Kleinbeeren,
14979 Grossbeeren
GPS: 52.356289, 13.303284

Friedhofsverwaltung :  


FRIEDHOFSFOTOS
BESTATTETE PERSONEN

Ambik Marian
(1920-1945)

mehr

Andrzejewski Adam
(1918-1945)

mehr

Ankowiak Edward
(1908-1944)

mehr

Archmowicz Bolesław
(1910-1944)

mehr

Astriab Piotr
(1914-1945)

mehr

Augustyniak Henryk
(1925-1944)

mehr

Bakowski Adam
(1903-1942)

mehr

Bakowski Bolesław
(1911-1944)

mehr

Baris Czesław
(1920-1943)

mehr

Bartoczak Stanisław
(1919-1945)

mehr

Bartosiak Edward
(1944-1944)

mehr

Bartosik Jan
(1926-1943)

mehr

Bastock Edward
(1921-1944)

mehr

Bednarczyk Józef
(1919-1944)

mehr

Bednarski Antoni
(1924-1944)

mehr

Białas Leon
(1920-1944)

mehr

Bieganowski Piotr
(1921-1944)

mehr

Bizozowski Edmund
(1894-1945)

mehr

Blasowski Piotr
(1905-1943)

mehr

Bogomski Franciszek
(1918-1944)

mehr

Bolesta Wacław
(1920-1945)

mehr

Bolewski Mieczysław
(1906-1944)

mehr

Borczykowski Szlama
(1914-1942)

mehr

Bozek Izydor
(1904-1944)

mehr

Brendol Paweł
(1917-1944)

mehr

Broniarczyk Antoni
(1923-1943)

mehr

Budziak Bogdan
(1924-1942)

mehr

Bzdega Wincenty
(1922-1944)

mehr

Celak Stanisław
(1904-1944)

mehr

Chmieleski Czesław
(1909-1944)

mehr

Chmielewski Wacław
(1923-1944)

mehr

Chrząszcz Mieczysław
(1920-1944)

mehr

Cieślak Stanisław
(1920-1945)

mehr

Cybulski Stefan
(1904-1945)

mehr

Czajka Józef
(1907-1944)

mehr

Czekaj Kacper
(1920-1943)

mehr

Czepak Wasyli
(1923-1943)

mehr

Czlapiński Czesław
(1904-1944)

mehr

Czternasty Mieczysław
(1924-1945)

mehr

Dainowski F.
(1919-1944)

mehr

Danderei Antoni
(1902-1945)

mehr

Derziak Antoni
(1914-1944)

mehr

Dłubak Marian
(1921-1944)

mehr

Dobosz Franciszek
(1915-1944)

mehr

Dombrowski Józef
(1923-1943)

mehr

Dominik Wacław
(1926-1944)

mehr

Drzewiecki Józef
(1905-1944)

mehr

Duda Józef
(1895-1944)

mehr

Dudziak Kazimierz
(1926-1944)

mehr

Dymowski Stanisław
(1913-1942)

mehr

Dziurka Stanisław
(1918-1945)

mehr

Dzubajło Eugeniusz
(1922-1944)

mehr

Fabisiak Marian
(1919-1943)

mehr

Fetkowicz Aftanas
(1909-1943)

mehr

Filios Tadeusz
(1924-1944)

mehr

Filipozyk Józef
(1895-1944)

mehr

Filist Michał
(1918-1944)

mehr

Florczak Józef
(1886-1944)

mehr

Frynko Mikołaj
(1922-1944)

mehr

Fyl Teodor
(1914-1944)

mehr

Gaik Michał
(1925-1944)

mehr

Gajda Bronisław
(1922-1944)

mehr

Gajda Faldischew
(1922-1944)

mehr

Gajdecki Józef
(1925-1944)

mehr

Gasior Mochał
(1912-1945)

mehr

Gaweł Stanisław
(1923-1944)

mehr

Gimmel Józef
(1910-1945)

mehr

Glaszak Jan
(1912-1944)

mehr

Gluch Mikołaj
(1920-1944)

mehr

Godzek Grigori
(1920-1944)

mehr

Gołębiowski Marian
(1914-1944)

mehr

Gongola Bogdan
(1926-1945)

mehr

Góralczyk Kazimierz
(1920-1942)

mehr

Górny Antoni
(1918-1944)

mehr

Górski Stanisław
(1921-1944)

mehr

Grabski Zygmunt
(1914-1945)

mehr

Gradowski Kazimierz
(1922-1944)

mehr

Grela Antoni
(1906-1944)

mehr

Grzelak Jan
(1925-1944)

mehr

Gudrowski Józef
(1903-1944)

mehr

Guz Adam
(1915-1944)

mehr

Hajto Jan
(1914-1944)

mehr

Halupka Mieczysław
(1920-1943)

mehr

Hasior Michał
(∗1895)

mehr

Hijnacki Andrzej
(1906-1942)

mehr

Hładysz Wasyl
(1913-1944)

mehr

Horjun Mikołaj
(1926-1944)

mehr

https://collections.arolsen-archives.org/archive/2-1-4-2_4686161-POL/?p=1&doc_id=70994281

mehr

Hubacz Józef
(1918-1943)

mehr

Humanicki Zygmunt
(1906-1944)

mehr

Hynek Tadeusz
(1925-1944)

mehr

Imela Eugeniusz
(1926-1944)

mehr

Izydorski Jan
(1921-1945)

mehr

Jabiszewski Kazimierz
(1919-1944)

mehr

Jabłoński Jan
(1923-1944)

mehr

Jagwa Andrzej
(1926-1943)

mehr

Jakiel Henryk
(1926-1944)

mehr

Jakubowski Marian
(1921-1944)

mehr

Janasiak Henryk
(1926-1944)

mehr

Janczuk Iwan
(1923-1944)

mehr

Janiszewski Jerzy
(1927-1944)

mehr

Jankowski Józef
(1918-1945)

mehr

Jarasz Paweł
(1925-1944)

mehr

Jaremen Józef
(1925-1944)

mehr

Jarosz Franciszek
(1920-1943)

mehr

Jarząb Adam
(1925-1944)

mehr

Jasiński Wasyl
(1912-1943)

mehr

Jaworski Józef
(1924-1942)

mehr

Jaworski Michał
(1925-1944)

mehr

Jendrzejak Marian
(1923-1944)

mehr

Job Jan
(1912-1944)

mehr

Jowsiak Bolesław
(1913-1944)

mehr

Juskowiak Stanisław
(1907-1943)

mehr

Juszczak Stanisław
(1891-1943)

mehr

Kaczyński Stefan
(1919-1944)

mehr

Kalyniuk Dymitry
(1923-1944)

mehr

Kamiński Józef
(1918-1942)

mehr

Kapusta Tadeusz
(1907-1945)

mehr

Karpiec Julian
(1912-1945)

mehr

Karpiński Edward
(1926-1945)

mehr

Kazimierczak Józef
(1927-1945)

mehr

Kislitza Jakow
(1908-1944)

mehr

Kiziński Władysław
(1917-1942)

mehr

Klar Józef
(1922-1944)

mehr

Klosiński Wiktor
(1922-1944)

mehr

Knul Stanisław
(1915-1944)

mehr

Kocik Edward
(1924-1944)

mehr

Koloiczuk Tadeusz
(1912-1942)

mehr

Kolonista Jan
(1927-1944)

mehr

Kopszuk Mikołaj
(1924-1944)

mehr

Koralczak Edmund
(1925-1944)

mehr

Korlowski Mikołaj
(1924-1942)

mehr

Kosicke Tadeusz
(1921-1944)

mehr

Kotwica Antoni
(1924-1945)

mehr

Kowalski Tadeusz
(1922-1945)

mehr

Kozaczuch Józef
(1944-1945)

mehr

Koźlik Stefan
(1909-1945)

mehr

Kramerek Lucjan
(1924-1944)

mehr

Krok Michał
(1905-1943)

mehr

Król Teodor
(1919-1943)

mehr

Kruczewski Józef
(1906-1944)

mehr

Kruk Jan
(1923-1944)

mehr

Kubiak Andrzej
(1915-1944)

mehr

Kukiełka Michał
(1910-1944)

mehr

Kumatowski Wacław
(1894-1944)

mehr

Kunasz Michał
(1908-1944)

mehr

Kurowski Jerzy
(1921-1942)

mehr

Kurzyński Józef
(1921-1944)

mehr

Kwapis Jan
(1914-1944)

mehr

Kwiatkowski Adam
(1894-1943)

mehr

Ladan Piotr
(1910-1945)

mehr

Landrat Tadeusz
(1915-1944)

mehr

Lasocki Wacław
(1897-1944)

mehr

Lazenko Iwan
(1922-1944)

mehr

Lechowicz Józef
(1874-1944)

mehr

Leszyk Wacław
(1925-1945)

mehr

Leśniewski Mateusz
(1914-1944)

mehr

Lubelski Zygmunt
(1913-1943)

mehr

Lubstawski Czesław
(1919-1944)

mehr

Luciak Bogdan
(1924-1942)

mehr

Luczka Zbigniew
(1920-1944)

mehr

Łukaszewski Ignacy
(1892-1944)

mehr

Maier Ryszard
(1912-1945)

mehr

Majcher Jan
(1910-1944)

mehr

Majerski Mieczysław
(1926-1944)

mehr

Majszak Stanisław
(1923-1945)

mehr

Malanczak Paweł
(1923-1944)

mehr

Malenki Bogdan
(1923-1945)

mehr

Malinowski Tadeusz
(1919-1944)

mehr

Małysiak Piotr
(1913-1944)

mehr

Mamoński Jan
(1905-1944)

mehr

Marbalowski Józef
(1899-1945)

mehr

Martyniuk Mikołaj
(1925-1944)

mehr

Marzyński Władysław
(1923-1944)

mehr

Mastarek Tadeusz
(1922-1944)

mehr

Matyjasz Antoni
(1918-1942)

mehr

Mauszek Jan
(1912-1942)

mehr

Mazurek Tadeusz
(1925-1944)

mehr

Mela Teodor
(1928-1945)

mehr

Mędrek Henryk
(1913-1944)

mehr

Miara Mieczysław
(1917-1945)

mehr

Michalak Jan
(1914-1944)

mehr

Mikaluszkas Alfons
(1916-1944)

mehr

Milarski Henryk
(1925-1944)

mehr

Milowicz Leon
(1919-1942)

mehr

Minszak Florian
(1920-1945)

mehr

Misko Osyp
(1921-1944)

mehr

Miskow Lucjan
(1919-1944)

mehr

Miszczak Władysław
(1920-1945)

mehr

Motyka Józef
(1907-1944)

mehr

Mróz Stanisław
(1908-1944)

mehr

Najdoła Dominik
(1912-1945)

mehr

Nationalität/Herkunft der aufgeführten Personen: Polnisch (arolsen-archives.org)

mehr

Niczewicz Antoni
(1923-1944)

mehr

Nietszucki Mikołaj
(1922-1942)

mehr

Niewiadomski Franciszek
(1905-1944)

mehr

Nojszycki Andrzej
(1901-1942)

mehr

Noszyński Aleksander
(1904-1944)

mehr

Nowacki Piotr
(1915-1942)

mehr

Nowak Jan
(1903-1944)

mehr

Nowak Walenty
(1906-1945)

mehr

Nowiko Mikołaj
(1922-1942)

mehr

Oblasa Jan
(1920-1945)

mehr

Oblochiewicz Jan
(1919-1944)

mehr

Odrowski Wincenty
(1913-1944)

mehr

Oliszewski Jan
(1921-1945)

mehr

Olszewski Franciszek
(1917-1944)

mehr

Olszewski Telesfor
(1913-1945)

mehr

Orłowski Henryk
(1925-1942)

mehr

Orłowski Stanisław
(1926-1944)

mehr

Ozega Stefan
(1905-1944)

mehr

Pakuła Bolesław
(1904-1944)

mehr

Parkasiewicz Bronisław
(1921-1944)

mehr

Parzyński Zdzisław
(1920-1944)

mehr

Pawelczyk Antoni
(1916-1944)

mehr

Pawlak Teodor
(1915-1944)

mehr

Pawłowski Franciszek
(1923-1945)

mehr

Perzanowski Franciszek
(1911-1944)

mehr

Petryk Jan
(1924-1943)

mehr

Piątek Tadeusz
(1919-1943)

mehr

Pieczonka Eugeniusz
(1891-1944)

mehr

Piekarski Czesław
(1918-1944)

mehr

Pieniak Stanisław
(1925-1944)

mehr

Piierdzioch Emil
(1908-1944)

mehr

Piosik Leon
(1919-1944)

mehr

Piotrowski Henryk
(1920-1945)

mehr

Piotrowski Józef
(1921-1944)

mehr

Piskowski Stanisław
(1909-1944)

mehr

Piuro Józef
(1906-1944)

mehr

Piwek Stanisław
(1919-1945)

mehr

Pogielska Genowefa
(1944-1944)

mehr

Polewi Michał
(1915-1942)

mehr

Polgrabis Wojciech
(1886-1944)

mehr

Popławski Jan
(1898-1943)

mehr

Posuch Szymon
(1888-1943)

mehr

Poziegel Piotr
(1912-1944)

mehr

Przybylski Andrzej
(1890-1942)

mehr

Przybylski Jan
(1923-1944)

mehr

Ratajczyk Adam
(1903-1944)

mehr

Rebicz Stefan
(1898-1944)

mehr

Rogowski Adam
(1917-1944)

mehr

Rojewski Piotr
(1916-1944)

mehr

Romalin Stefan
(1923-1943)

mehr

Rosa Jan
(1921-1944)

mehr

Rupociński Bolesław
(1906-1944)

mehr

Rybak Jan
(1925-1944)

mehr

Rymartczuk Jurko
(1885-1944)

mehr

Sandowski Marun
(1892-1943)

mehr

Sapanowski Tadeusz
(1923-1944)

mehr

Sapisocki Aleksander
(1912-1944)

mehr

Sawolewicz Leonid
(1923-1944)

mehr

Sazuta Wasyli
(1924-1944)

mehr

Scepak Wasyl
(1923-1944)

mehr

Schmidt Zbigniew
(1923-1944)

mehr

Sembrat Jan
(1916-1945)

mehr

Sidor Zbigniew
(1922-1944)

mehr

Sikora Piotr
(1920-1945)

mehr

Sitko Franciszek
(1922-1944)

mehr

Skowroński Tadeusz
(1925-1944)

mehr

Skrot Michał
(1905-1943)

mehr

Sliski Ignacy
(1899-1944)

mehr

Słomina Stefan
(1923-1944)

mehr

Smurawski Zdzisław
(1924-1943)

mehr

Sobipan Mieczysław
(1920-1944)

mehr

Sochacki Zygmunt
(1912-1945)

mehr

Sondej Franciszek
(1917-1943)

mehr

Stankiewicz Ignac
(1901-1944)

mehr

Starczyński Wincenty
(1885-1942)

mehr

Stolarczyk Stanisław
(1922-1944)

mehr

Straczewski Tadeusz
(1908-1944)

mehr

Strek Jan
(1922-1945)

mehr

Sytek Czesław
(1909-1944)

mehr

Szark Tadeusz
(1926-1944)

mehr

Szczeciński Antoni
(1920-1945)

mehr

Szczepański Antoni
(1925-1944)

mehr

Szczerbarnowicz Zbigniew
(1923-1944)

mehr

Szczesny Ryszard
(1926-1944)

mehr

Szcześniak Jan
(1921-1944)

mehr

Szczot Stanisław
(1912-1943)

mehr

Szczurek Piotr
(1903-1943)

mehr

Szedler Czesław
(1909-1943)

mehr

Szepanek Józef
(1920-1944)

mehr

Szewczyk Stanisław
(1921-1944)

mehr

Szlapiński Czesław
(1904-1944)

mehr

Szlendakowski Józef
(1920-1944)

mehr

Szmarz Jan
(1916-1944)

mehr

Szmirszalski Stanisław
(1899-1945)

mehr

Szuga Michał
(1911-1944)

mehr

Szymański Józef
(1920-1945)

mehr

Szymański Konstantyn
(1910-1944)

mehr

Szymański Zdzisław
(1920-1944)

mehr

Śliwka Władysław
(1927-1944)

mehr

Śmialowski Władysław
(1914-1944)

mehr

Świątek Edward
(1925-1943)

mehr

Tedjan Antoni
(1919-1942)

mehr

Terlecki Bogdan
(1925-1942)

mehr

Tetowski Aleksander
(1904-1942)

mehr

Tomaczewski Aleksander
(1924-1944)

mehr

Trajanowski Stefan
(1922-1944)

mehr

Trzaskowski Stanisław
(1904-1943)

mehr

Trzmiel Stanisław
(1909-1944)

mehr

Trzy Józef
(1922-1944)

mehr

Tszarewicz Wasyl
(1902-1944)

mehr

Turczyniak Mikołaj
(1923-1944)

mehr

Twardowski Stefan
(1923-1944)

mehr

Ulanowski Eugeniusz
(1926-1945)

mehr

Unifantowicz Stanisław
(1925-1944)

mehr

Urban Eugeniusz
(1919-1942)

mehr

Wagner Antoni
(1923-1944)

mehr

Waksmański Bolesław
(1903-1944)

mehr

Walcik Franciszek
(1907-1942)

mehr

Walczak Antoni
(1911-1945)

mehr

Wasilewski Stefan
(1907-1944)

mehr

Waszak Władysław
(1917-1944)

mehr

Waszczyk Marian
(1925-1944)

mehr

Wawrzyniak Franciszek
(1921-1944)

mehr

Wawrzyniewicz Józef
(1920-1944)

mehr

Wenglicki Józef
(1917-1944)

mehr

Wentland Jan
(1924-1944)

mehr

Weselowski Jan
(1915-1944)

mehr

Wielosiński Konstanty
(1908-1945)

mehr

Wilk Franciszek
(1929-1945)

mehr

Wilke Stefan
(1917-1944)

mehr

Wilusz Ferdynand
(1913-1944)

mehr

Wisniewski Henryk
(1922-1942)

mehr

Wodarski Honorat
(1920-1944)

mehr

Woiczek Józef
(1919-1944)

mehr

Wojciechowski Antoni
(1907-1944)

mehr

Wojciechowski Feliks
(1925-1944)

mehr

Wojnyka Józef
(1927-1944)

mehr

Wosorski Stanisław
(1891-1945)

mehr

Wowczaryk Danylo
(1915-1944)

mehr

Woźniak Roman
(1924-1944)

mehr

Woźniakiewicz Franciszek
(1905-1944)

mehr

Wójcik Antoni
(1922-1944)

mehr

Wójcik Wacław
(1923-1944)

mehr

Wójciowski Antoni
(1900-1944)

mehr

Wpychło Dudek
(1896-1944)

mehr

Wronicki Zbigniew
(1924-1944)

mehr

Wydra Lucjan
(1921-1943)

mehr

Wysocki Henryk
(1925-1945)

mehr

Wyszyński Omelian
(1905-1944)

mehr

Wziętek Marian
(1913-1944)

mehr

Zabłocki Kazimierz
(1923-1944)

mehr

Zagorski Jan
(1920-1943)

mehr

Zakrzewicz Stanisław
(1923-1944)

mehr

Zakrzewski Felitas
(1908-1945)

mehr

Zalewski Jan
(1902-1944)

mehr

Zaniek Kazimierz
(1921-1945)

mehr

Zdulski Mieczysław
(1922-1944)

mehr

Zelek Stanisław
(1903-1944)

mehr

Zibulski Feodor
(1921-1944)

mehr

Złobiński Jan
(1919-1943)

mehr

Znarowski Jan
(1927-1945)

mehr

Zych Ryszard
(1925-1945)

mehr

© FPNP 2017–2022