Jüdischer Friedhof, Hannover - Bothfeld

Opis cmentarza

W środkowej kwaterze żydowskiego cmentarza Bothfeld w Hanowerze, na wprost głównego wejścia, w masowym grobie spoczywa 469 ofiar prześladowań nazistowskich.
U szczytu kwatery znajduje się obelisk z cytatem w języku hebrajskim i niemieckim z księgi Jeremiasza 8, 23: „Oby moja głowa zamieniła się w wodę, a moje oczy w źródło łez, abym dniem i nocą mógł opłakiwać pobitych córki mojego ludu! Pamięci ponad 4000 członków naszej gminy, którzy w czasach narodowego socjalizmu zostali pozbawieni życia”.
Kwaterę pokrywa ponad 300 tabliczek z imionami i nazwiskami ofiar, datą śmierci oraz krajem pochodzenia - Polska. Niemal wszystkie pochowane tu ofiary to więźniowie podobozu KL Neuengamme - Hannover-Ahlem. Największa grupa to polscy Żydzi ze likwidowanego getta w Łodzi, którzy trafili do KL Auschwitz, następnie zostali przeniesieni do pracy w firmie Continental i zakładach Metallwerke Hannover do Stöcken. W listopadzie 1944 r. trafili do Ahlem. Tu pracowali w sztolniach, z których wcześniej wydobywano asfalt i przystosowywali je do podziemnej produkcji zbrojeniowej.
Około 750 więźniów podobozu Ahlem zmarło z głodu, zimna, chorób, tortur i nieludzkich warunków pracy lub zostało zamordowanych. Wielu zginęło podczas marszu ewakuacyjnego (tzw. marszu śmierci) oraz w szpitalu już po wyzwoleniu przez Amerykanów. Ofiary te, oraz opisane urny z prochami 319 więźniów – polskich Żydów, odnalezione w 1948 r. w obozie Ahlem, zostały pochowane na żydowskim cmentarzu Bothfeld.
Kolejne kilkadziesiąt grobów polskich Żydów, którzy zginęli w obozie w Ahlem zlokalizowane jest w północno wschodniej części cmentarza. Ich groby oznaczone są macewami z nazwiskami ofiar i krajem pochodzenia.
W sumie na cmentarzu żydowskim Bothfeld znajdują się groby przynajmniej 358 polskich Żydów, których dane udało się ustalić.

Kwatery

Kwatera Żydów ofiar wojny

Dane adresowe